Αφιέρωμα: "Ναρκωτικά"

Ναρκωτικά είναι τοξικές ουσίες που προκαλούν κατάσταση νάρκης αλλά και το αντίθετο δηλαδή διέγερση, αίσθημα ευφορίας επιφέροντας ταυτόχρονα εξασθένηση ή και πλήρη αδράνεια των φυσιολογικών λειτουργιών του κεντρικού νευρικού συστήματος και προκαλώντας στους χρήστες εθισμό, σωματική εξάρτηση και στερητικό σύνδρομο. Όλα τα είδη ναρκωτικών( έκστασι, χασίς, ηρωίνη, κοκαΐνη, ηρεμιστικά, αντικαταθλιπτικά, κρακ, lsd, σπιντ) καταστρέφουν τα εγκεφαλικά κύτταρα, παραποιούν τη μνήμη και τον συντονισμό και επιβραδύνουν την σκέψη. Ορισμένες από αυτές τις ουσίες συμβάλλουν στη διάδοση του AIDS/HIV και της ηπατίτιδας B,C. Τα περισσότερα κρούσματα τα συναντάμε στην προεφηβική και εφηβική ηλικία. Το πρόβλημα των ναρκωτικών άρχισε να αποκτά διαστάσεις στην Ελλάδα την εποχή της μεταπολίτευσης το `70 και στο τέλος της δεκαετίας του `80 είχε γίνει μείζον το πρόβλημα της ηρωίνης. Σήμερα η Ελλάδα είναι πρώτη σε θανάτους στην Ευρώπη. Τα παιδιά που πεθαίνουν είναι μικρής ηλικίας καθώς στα 12 χρόνια τους αρχίζουν με αλκοόλ, χάπια, εισπνεόμενα και γύρω στα 15 κάνουν χρήση ηρωίνης. Γραμμική εξέλιξη χασίς-ηρωίνη δεν υπάρχει. Ο χρήστης μπορεί να παραμείνει στο χασίς ή στα εισπνεόμενα. Όμως το 99% των χρηστών που έχουν καταλήξει στην ηρωίνη έχουν ξεκινήσει από χασίς.

«Ένα πρωί κοίταξα στον καθρέφτη και τρόμαξα. Είχα κολλήσει στα μάτια μου. Δεν ήταν δικά μου. Κόλλησα τα μούτρα μου στον καθρέφτη και έβλεπα μια ξένη. Προσπαθούσα να βλέπω τα πράγματα όπως πρίν, όμως δεν μπορούσα. Δεν ήξερα ποια ήμουν. Το πρωί ξύπναγα και έκλαιγα. Με τρόμαζε η σκέψη ότι θα ζουσα άλλη μια μέρα...»

Η εποχή μας ευνοεί τις εξαρτήσεις. Το αλκοόλ είναι μία από αυτές που καταστέλλει τις λειτουργίες του κεντρικού νευρικού συστήματος. Φτάνει στον εγκέφαλο σχεδόν αμέσως και αλλοιώνει τις λειτουργίες του. Περνά πολύ γρήγορα στο αίμα, επηρεάζει κάθε όργανο του σώματος με το οποίο έρχεται σε επαφή και οι συνέπειες είναι βλαβερές έως και καταστροφικές. Είναι φανερό ότι η κατανάλωση νόμιμων και παράνομων ουσιών αυξάνεται όσο αυξάνεται η κοινωνική, η οικονομική και η πολιτιστική κρίση, που μαστίζει την ανθρωπότητα. Ο άνθρωπος αποξενώνεται από τον ίδιο του τον εαυτό, από τους άλλους ανθρώπους, από ότι αφορά την ανθρώπινη υπόσταση. Γίνεται κάτι άλλο, χάνει τον εαυτό του, γίνεται ένας άνθρωπος «σκιά». Η εξάρτηση είναι συνυφασμένη με την παθητικότητα, την παραίτηση, την αδράνεια. Η εξάρτηση δεν περιορίζεται στη χρήση, είναι τρόπος ζωής στον οποίο έχουν εκτοπιστεί τα πάντα. Δεν υπάρχουν σχέσεις και ενδιαφέροντα, υπάρχει μόνο μία μονοσήμαντη αποκλειστική σχέση με την ουσία. Ο εξαρτημένος ζει για την ουσία και μέσα από την ουσία. Ποια ώρα θα ξυπνήσει, ποιον θα συναντήσει, που θα πάει, εξαρτάται μόνο από το πώς θα βρει τη δόση του.

«Η μαμά μου λέι ότι είμαι ένα τίποτα. Όμως δεν είναι αλήθεια. Είμαι η Ευρυδίκη. Πόσο πολύ όμως θα ήθελα να είμαι στ’ αλήθεια ένα τίποτα. Γιατί το τίποτα πάντα μπορεί να εξελιχθεί σε κάτι. Ενώ εγώ από το τίποτα έγινα η Ευρυδίκη και δεν μπορώ να γίνω τίποτα άλλο…»

Αυτό που κάνει τους νέους να στρέφονται στις ουσίες είναι γιατί τους λείπουν τα πάντα. Πρόκειται για μια νεολαία υπερκορεσμένη σε καταναλωτικά αγαθά, στερημένη όμως από τρυφερότητα, φροντίδα, αγάπη, ελπίδα για ένα μέλλον. Η γενικευμένη κοινωνική ανασφάλεια αποτυπώνεται στο δικό τους ευαίσθητο ψυχισμό σαν προσωπική ανασφάλεια. Γι’ αυτό «γεμίζουν» το κεφάλι τους με ό,τι βρουν μπροστά τους.

Κάθε παιδί αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση. Πρόκειται για παιδιά πάρα πολύ ανασφαλή, μοναχικά που κουβαλούν τραυματικά βιώματα. Δεν καταφέρνουν να κάνουν σχέσεις και να επικοινωνήσουν με τους άλλους. Παιδιά που κουβαλούν πολλές ενοχές και ντροπή μέσα τους, θυμό τον οποίο δεν μπορούν να εκφράσουν με άλλο τρόπο και συχνά καταφεύγουν στη βία. Τα ναρκωτικά φαντάζουν σε πολλούς ότι είναι μια λύση που θα τους κάνει δυνατούς ώστε να ελέγχουν και να επιβάλλονται στους γονείς και το περιβάλλον τους. Επίσης πιστεύουν ότι είναι ένας τρόπος να έρθουν σε σύγκρουση με το κατεστημένο της κοινωνίας και των γονιών. « Το να μην ανήκει πουθενά τον πονάει. Το να ανήκει κάπου τον τρομάζει». Μέσα σε όλα αυτά που ψάχνουν είναι να αισθανθούν ότι έχουν αξία, ότι έχουν δύναμη να μπορούν να ξεχωρίσουν ώστε να τους υπολογίζουν.

Για να γίνει πράξη όμως αυτό που λέμε ότι «υπάρχει ελπίδα», πρέπει πρώτα απ’ όλα αυτά τα παιδιά να βρουν μια ζεστή αγκαλιά και επίσης είναι αναγκαίο η πολιτεία να δημιουργήσει κατάλληλα προγράμματα που θα δώσουν στους νέους το όνειρο για έναν προορισμό, τον οποίο θα κατακτήσουν με τις δικές τους δυνάμεις. Γιατί «χαμένος δεν είναι αυτός που πέφτει, αλλά αυτός που δεν ξανασηκώνεται. Όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει και δρόμος…».

Τα αποσπάσματα είναι από το βιβλίο της Κ. Μάτσα «Ευρυδίκη– Κλινική της τοξικομανίας» (ψυχίατρο & υπεύθυνη της Μονάδας απεξάρτησης «18 Άνω»). Κάποιες από τις σκέψεις ανήκουν στην κα Μάτσα από την συνέντευξή της στην εκπομπή «Η Ζωή είναι αλλού»(ΕΤ1) στις 16-1-2009

Για το άρθρο εργάσθηκαν οι μαθήτριες: Γεωργίου Ελένη & Γεωργίου Νίκη

-->Επίσκεψη στον Ο.ΚΑ.ΝΑ.

Στα πλαίσια του αφιερώματος επισκεφτήκαμε το παράρτημα του Ο.ΚΑ.ΝΑ. στην πόλη μας. Εκεί συναντήσαμε τον κ. Σπυρέλλη, την κα Φωτίου Αναστασία ,ψυχολόγο και τον κ. Χαραλαμπίδη Γεώργιο , κοινωνικό λειτουργό.

Το πρόγραμμα του Ο.ΚΑ.ΝΑ. Ξεκίνησε στη χώρα μας το 1996 και στόχος του είναι η απεξάρτηση ατόμων συστηματικών χρηστών οπιοειδών και κυρίως ηρωίνης, μιας και μόνο γι’ αυτή υπάρχει αντίδοτο, και απευθύνεται σε άτομα 18 χρονών και άνω. Αν και σήμερα όσοι παρακολουθούν το πρόγραμμα είναι πολλές φορές τριάντα χρονών και άνω, οι περισσότεροι χρήστες εθίζονται από την προεφηβική και εφηβική ηλικία (12-15 χρόνων).

Η διαδικασία απεξάρτησης περιλαμβάνει μια προκαταρκτική και τέσσερις κύριες φάσεις. Στην προκαταρκτική φάση οι ασθενείς χωρίζονται σε ομάδες δέκα ατόμων και γίνονται συνεδρίες. Αυτοί καταγράφουν το ιστορικό τους και τους υποβάλλουν σε εξετάσεις για την ανίχνευση των ουσιών. Στην πρώτη κύρια φάση, χορηγείται σ’ αυτό-σταδιακά- για μια εβδομάδα η δόση της βουπρενορφίνης. Η βουπρενορφίνη είναι ένα φάρμακο που μπλοκάρει τους εγκεφαλικούς υποδοχείς της ηρωίνης (υποδοχείς mu) με αποτέλεσμα να μην δημιουργείτε η επιθυμία πρόσληψης αυτής. Ακόμα, όμως, και εάν γίνει χρήση της δεν προκαλούνται παραισθήσεις και άλλες επιπτώσεις. Στη δεύτερη φάση συνεχίζεται η χορήγηση του φαρμάκου για όσο χρειαστεί, ανάλογα με το πόσο εθισμένος είναι ο χρήστης. Η τρίτη φάση είναι η φάση της προεπανένταξης. Στην τέταρτη και τελευταία φάση γίνεται η κανονική επανένταξη του ατόμου. Τα άτομα που παρακολουθούν το πρόγραμμα είναι στην πλειοψηφία τους άνεργοι ή ασχολούνται με αγροτικές και οικοδομικές εργασίες. Λιγότερο συχνά ζητούν βοήθεια γυναίκες ή ντόπιοι και οι περισσότεροι δεν έμαθαν ποτέ, από κανέναν, πως πρέπει στη ζωή να έχουν όρια.

Η μονάδα του Ο.ΚΑ.ΝΑ. στην Πρέβεζα είναι η μοναδική στην Ήπειρο και δέχεται ανθρώπους που ζητούν βοήθεια από όλους τους νομούς της, τη Λευκάδα και τη Βόνιτσα. Παρ’ όλα αυτά οι κτιριακές εγκαταστάσεις δεν είναι οι πρέπουσες. Το παράρτημα στεγάζεται σε κοντέινερς(!!!), κάτι που δεν επιτρέπει την ένταξη αρκετών ανθρώπων στο πρόγραμμα… Επιπλέον, η βοήθεια για τους ανθρώπους που βγήκαν νικητές από αυτόν τον αγώνα δεν είναι αρκετές από το κράτος. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση θα μπορούσε κάλλιστα να βοηθήσει τους συνανθρώπους μας αυτούς στην εύρεση εργασίας, κάτι που μέχρι σήμερα δεν κάνει…

Κλείνοντας, θα θέλαμε να υπενθυμίσουμε σε όλους πως τα ναρκωτικά είναι πάθηση και οι χρήστες δεν οδηγήθηκαν σ’ αυτά μόνο με δικό τους φταίξιμο… Απαραίτητη, λοιπόν, είναι η υποστήριξη όλων μας, όταν οι άνθρωποι αυτοί αποφασίζουν να αρνηθούν την παρκαρισμένη ζωή που τους προσφέρουν τα ναρκωτικά…
Ευαγγελία Αντωνίου & Ελένη Ανδρέου

-->Επίσκεψη στο ΚΕ.ΠΡΟ.ΝΑ.Π.

Έπειτα από συζήτηση που πραγματοποιήσαμε με τον κ. Γέρο, υπεύθυνο του Κέντρου πρόληψης Ναρκωτικών Πρέβεζας, αποκομίσαμε τις εξής πληροφορίες για τη λειτουργία του Κέντρου και για το πάντα επίμαχο θέμα των ναρκωτικών.

Ταυτότητα:Το Κέντρο Πρόληψης Ναρκωτικών και άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών στην Πρέβεζα λειτουργεί από το 2000. Είναι μία προσπάθεια που ξεκίνησε από τον οργανισμό κατά των ναρκωτικών Ο.ΚΑ.ΝΑ με τη βοήθεια της τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλων φορέων. Στελεχώνεται από κατάλληλα εκπαιδευμένο σε θέματα πρόληψης επιστημονικό προσωπικό: 1 κοινωνιολόγο, 1 ψυχολόγο, 2 κοινωνικούς λειτουργούς και 1 άτομο γραμματειακή υποστήριξη.

Λειτουργία και στόχος του προγράμματος είναι: να ενεργοποιηθεί η πρωτογενής πρόληψη για την αποτροπή της χρήσης και της εξάρτησης από νόμιμες και παράνομες ουσίες (ναρκωτικά, αλκοόλ κ.α.). Το ΚΕ.ΠΡΟ.ΝΑ.Π ασχολείται με την εκπαίδευση τόσο των προσωπικών όσο και των κοινωνικών δεξιοτήτων. Δηλαδή βοηθά το άτομο στο να εκφράζει τα συναισθήματά του, να κατανοεί τις επιρροές, τα λάθη, να δέχεται τις απογοητεύσεις και να εμπλέκεται σε κοινωνικές ομάδες. Για την επίτευξη των παραπάνω εφαρμόζει βιωματικές μεθόδους, όπως ζωγραφική, θέατρο, κολλάζ κ.λ.π. Οι περισσότεροι συγχέουν τα κέντρα πρόληψης με τη χρήση. Σωστό εν μέρει. Το πρόγραμμα παρακολουθεί χρήστες και συγγενείς χρηστών. Κάθε χρόνο το ΚΕ.ΠΡΟ.ΝΑ.Π έχει περίπου 30 περιστατικά. Τον τελευταίο καιρό έχουν ελαφρώς μειωθεί τα περιστατικά από όταν άνοιξε η μονάδα βουπρενορφίνης (Ο.ΚΑ.ΝΑ).

Ο οργανισμός αυτός εκπαιδεύει γονείς, μαθητές και εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με προγράμματα αγωγής υγείας, όπως το «Στηρίζομαι στα πόδια μου». Σκοπός του είναι η ευαισθητοποίηση, ο προβληματισμός και η αλλαγή της στάσης των εκπαιδευτικών οι οποίοι καλούνται να εφαρμόσουν όσα διδάχτηκαν στους μαθητές, γεγονός που θα ενισχύσει το παιδαγωγικό τους ρόλο και θα βελτιώσει την επικοινωνία τους με τους μαθητές. Στην ερώτηση που διατυπώσαμε στον υπεύθυνο του ΚΕ.ΠΡΟ.ΝΑ.Π εάν θα έπρεπε να υπάρχουν ειδικοί στα σχολεία, μας διαβεβαίωσε ότι σαφώς και χρειάζεται ειδική βοήθεια στα σχολεία αλλά πάντα σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς. ΄

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε: οι νέοι μπορούν εθελοντικά να βοηθήσουν σε αυτό το πρόγραμμα, να δημιουργήσουν μικρές ομάδες και να πραγματοποιήσουν συζητήσεις με τα στελέχη του οργανισμού.

Γεωργίου Ελένη & Γεωργίου Νίκη

-->Ζωή ολόκληρη, όχι με δόσεις...

Στη σημερινή κοινωνία όπου ο νέος αντιμετωπίζει από τη μαθητική του κιόλας ηλικία σωρεία προβλημάτων, όπως είναι η έλλειψη ελεύθερου χρόνου, οι οικονομικές δυσκολίες, εμπόδια στην παιδεία και γενικότερη ανασφάλεια κι απογοήτευση, αναζητούνται οχήματα διαφυγής απ’ τα παραπάνω κοινωνικά αδιέξοδα. Τα ναρκωτικά είναι (κακώς!) ένα απ΄ αυτά… Στη χρήση τους δεν οδηγεί η ατομική επιλογή και σε καμία περίπτωση δεν είναι απόρροια της περιέργειας, όπως θέλουν να μας πείσουν. Σε τούτη την κοινωνία η νεολαία δεν έχει πρόσβαση σε πολιτισμό και αθλητισμό, δεν έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο της και προωθείται από το σχολείο κιόλας η λογική του «φα΄ τον για να μη σε φάει», του άκρατου ατομισμού. Έτσι ο νέος εμποδίζεται να δει τον εαυτό του σαν τμήμα ενός συνόλου. Από τη διάδοση της ναρκω-κουλτούρας κερδίζουν μόνο όσοι θέλουν τη νεολαία «ναρκωμένη» και χειραγωγημένη, «φτιαγμένη» στα μέτρα τους. Να μην αγωνίζεται, να μη διεκδικεί τα δικαιώματά της. Απ’ τη στιγμή που οι αιτίες οι οποίες οδηγούν τη νεολαία στη χρήση και την εξάρτηση απ’ τις ναρκωτικές ουσίες δεν μπορούν σε καμιά περίπτωση να διαχωριστούν σε «μαλακές» και «σκληρές», είναι τουλάχιστον προκλητικό να ακούμε για αντίστοιχο διαχωρισμό των ναρκωτικών. Αλλά και πέρα απ’ τις αιτίες που δεν δικαιολογούν τον διαχωρισμό, η εξάρτηση που προκαλείται απ’ τα λεγόμενα «μαλακά» οδηγεί σε σαφείς αλλαγές στην ψυχική σφαίρα, που είναι και το βασικό πρόβλημα καθώς οδηγεί –ιδιαίτερα τα νέα άτομα- σε μειωμένο ενδιαφέρον για τον προγραμματισμό της ζωής τους και την επιδίωξη μακροπρόθεσμων στόχων. Αλλά και σωματικά δημιουργεί σοβαρά προβλήματα καθώς επηρεάζει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα αλλά και την περιφέρεια έχοντας ηρεμιστική και εφορική δράση με επίδραση των αισθήσεων που αγγίζει το όριο των παραισθήσεων. Επίσης, μελέτες έχουν δείξει ότι προκαλούν διαταραχή στο ανοσολογικό κι ενδοκρινικό σύστημα. Τέλος, θα πρέπει να τονίσουμε το πιο σημαντικό ίσως στοιχείο, το ότι δηλαδή η χρήση των «μαλακών» αποτελεί το συνηθέστερο προθάλαμο για την είσοδο στα «σκληρά» ναρκωτικά, κάτι που αποδεικνύει την άμεση σχέση τους, και τον τεράστιο κίνδυνο που ελλοχεύει και στις δύο περιπτώσεις.

Εξίσου προκλητικό είναι να ακούμε και για νομιμοποίηση, όταν σε αντίστοιχη περίπτωση στην Ολλανδία μέχρι το 2005 το ποσοστό των χρηστών των λεγόμενων «μαλακών» ναρκωτικών άγγιζε τον εξωφρενικό αριθμό των 800.000 ατόμων(που αντιστοιχεί στο 1/15 του πληθυσμού!!) και η χώρα έχει μετατραπεί σε κέντρο διεθνούς εμπορίου.

Η λύση μπορεί να δοθεί μόνο μέσα από αποκλειστικά δημόσιες και δωρεάν δομές πρόληψης, απεξάρτησης και επανένταξης.. Με ενημέρωση συνολικά της κοινωνίας μέσα από Συμβουλευτικούς Σταθμούς του κράτους και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Σημαντικό είναι να υπάρξουν στα σχολεία ειδικοί σύμβουλοι και ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα, αλλά και δίκτυο επιμόρφωσης για γονείς και εκπαιδευτικούς. Είναι απαράδεκτο η απεξάρτηση και θεραπεία να γίνεται μόνο με υποκατάστατα, όταν στο παρελθόν «σκληρά» ναρκωτικά χρησιμοποιήθηκαν ως υποκατάστατα άλλων «σκληρών» ναρκωτικών: η μορφίνη για το όπιο, η ηρωίνη(!!) και η κοκαΐνη(!) για τη μορφίνη. Τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους: μόνο σε μια δεκαετία (1994-2004) στις ΗΠΑ, οι θάνατοι από μεθαδόνη και τα περιστατικά υπερβολικής δόσης από τη συγκεκριμένη ουσία αυξήθηκαν κατά 390%! Στη Δανία σχεδόν οι μισοί θάνατοι από ναρκωτικά (44%) οφείλονται στη μεθαδόνη.. Στη Γερμανία σ' ένα χρόνο σημειώθηκαν 350 θάνατοι από βουπρενορφίνη. Αντίθετα τα «στεγνά» και «κλειστά» προγράμματα, με κατάλληλες υποδομές, ψυχολογική και ιατρική παρακολούθηση και κατάλληλη φαρμακευτική χορήγηση έχουν επιτυχία που αγγίζει το 75%, παρόλο που δεν τυγχάνουν ανάλογης προώθησης με αυτή των προγραμμάτων με υποκατάστατα από τα ΜΜΕ και το κράτος. Τέλος, το νομικό πλαίσιο πρέπει να είναι τέτοιο που να μη δίνει τη δυνατότητα διακίνησης. Δεν πρέπει να υπάρχει καταστολή του χρήστη αλλά της ουσίας. Οι ποινές των εμπόρων επιβάλλεται να είναι βαριές και παραδειγματικές.

Η νεολαία οφείλει να παλεύει για την εξάλειψη των αιτιών που γεννούν και αναπαράγουν το φαινόμενο. Να παλεύει για μια άλλη κοινωνία όπου θα έχει ζωή δημιουργική, ζωή με δικαιώματα, ζωή ολόκληρη και όχι με δόσεις. Να μη «φτιαχνόμαστε» στα μέτρα τους. Να αγωνιστούμε για μια κοινωνία, όχι με ελεύθερα ναρκωτικά, αλλά ελεύθερη από ναρκωτικά!!!

Βασίλης Μπάκος